zaterdag 6 januari 2018

227. Populismepreventie in Nederland

In mijn vorig blogbericht beschreef ik de voorspelde populismegolf die er niet kwam. In dit blogbericht behandel ik nu de lessen die we daar uit kunnen leren om te helpen voorkomen dat populisten weer naar de macht proberen te grijpen. Democratie is niet een dictatuur van een zogenaamd 'volk' maar de maatschappelijke waarborg dat mensen zelf zin en vorm kunnen geven aan hun leven zolang zij het zelfbeschikkingsrecht van anderen niet schaden.

Groeiende inkomensverschillen zorgen voor toenemende ergernis
De allerrijkste 1% had begin jaren negentig 3% van de inkomens. Nu is dat 5%. Toen vond 55% dat de inkomensverschillen kleiner moesten worden. Nu is dat gestegen tot 75%. De groeiende inkomensverschillen zorgen voor toenemende ergernis. Dit is een belangrijke voedingsbodem voor populisten die beloven daar iets aan te doen, zoals Trump. Vervolgens worden de rijken rijker en de armen armer. Dat ondergraaft het vertrouwen in democratie.

Allerarmsten moeten niet in de steek gelaten worden
Het is een welbegrepen eigenbelang van iedereen dat de allerarmsten niet in de steek gelaten worden. Een belangrijke oorzaak van armoede is het ontbreken van een goede schuldhulpverlening. Nu wordt door geldschieters misbruik gemaakt van mensen die niet hebben geleerd om goed met geld om te gaan. Ook de gemeenten hebben hier een taak.

Nepnieuws bedreigt de vrijheid van meningsuiting
Feiten zijn niet ook maar een mening. Veel media denken dat vrijheid van meningsuiting betekent dat iedereen maar wat kan roepen. Het is juist in het belang van de vrijheid van meningsuiting dat die niet onbeperkt is. De grens moet daar liggen waar zelfbeschikking van anderen wordt aangetast door op te roepen tot geweld, haat, discriminatie en liegen.

Goed nieuws is ook nieuws
Als media goed nieuws verzwijgen, leidt dat ertoe dat veel mensen een te somber mens- en wereldbeeld ontwikkelen. Dat is een voedingsbodem voor populisme. Het is belangrijk dat in media ook aandacht bestaat voor de verbeterbaarheid van mens en maatschappij.

Referenda zijn een bedreiging voor democratie
Verkeerd gebruik van referenda kan er toe leiden dat een kleine minderheid populisten de rest van de bevolking manipuleert om tegen hun eigen belangen in te handelen. Zoals door weg te blijven. Eerdere referenda over Brexit en Oekraïne hebben dat helaas aangetoond.

'Het volk' bestaat niet
Juist diegenen die hun mond vol hebben over 'het volk' willen het recht op zelfbeschikking van alle burgers en minderheden aantasten. Iedere bevolking bestaat uit veel mensen en groepen met verschillende opvattingen en achtergronden. Zij die zeggen namens 'het volk' te spreken, zijn er op uit om hun eigen opvattingen aan andersdenkenden op te leggen.

'De kloof' bestaat niet
Er bestaan veel verschillen tussen mensen en tussen groepen. Die veelvormigheid hoeft de gelijkwaardigheid niet aan te tasten. Wie stelt dat er een onoverbrugbare kloof bestaat, is er vaak op uit om eigen belangen ten koste van anderen en minderheden door te drukken.

De hardste schreeuwers krijgen teveel aandacht
Degenen die het hardst schreeuwen dat zij niet gehoord worden, krijgen vaak de meeste aandacht in veel media. Daardoor krijgen degenen die zich wel gehoord voelen te weinig aandacht. Hierdoor kan de besluitvorming gebaseerd zijn op zeer onjuiste beeldvorming.

Zelfbeschikking als toetssteen
Vooral in ethische discussies, zoals over voltooid leven, bestaat bij sommigen de neiging om hun opvatting aan andersdenkenden op te dringen. Het recht om over eigen leven te mogen beschikken, is dan een goede toetssteen voor het eigen en voor ieders handelen.

Poldermodel is van wezenlijk belang
Nederland heeft een eeuwenoude traditie in het kunnen omgaan met veelvormigheid in gelijkwaardigheid. Populisten hebben de neiging om dit poldermodel af te breken en hun eigen zin door te drijven. Dat is levensbedreigend in een land dat in zo belangrijke mate onder de zeespiegel ligt. Dus moet zelfzucht wijken voor ieders welbegrepen eigenbelang.

Divagedrag moet niet beloond worden
Wie klaagt over het eigen veel kleinere leed en het grotere leed in de rest van de wereld negeert, handelt in strijd met het eigen welbegrepen eigenbelang. Het is immers in ieders interesse dat zoveel mogelijk mensen en minderheden menswaardig kunnen gaan leven.

Burgers moeten niet als consumenten behandeld worden
Iedere burger heeft er belang bij om te begrijpen dat wij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het gemeenschappelijk welzijn. Het reilen en zeilen van een maatschappij is iets anders dan het najagen van het eigen grote gewin waardoor de wereld onleefbaar wordt.

Links/progressief Nederland moet strategischer gaan denken
Links/progressief Nederland is altijd een minderheid geweest. Het is een misverstand te denken dat het ooit een meerderheid zou kunnen worden die de eigen opvattingen aan de rest moet kunnen opleggen. De beste strategie is dus niet het willen opleggen maar het willen overtuigen van ieders welbegrepen eigenbelang bij een rechtvaardiger samenleving.

Samenwerking is beter dan samengaan
Het veelpartijenstelsel in Nederland wordt vaak gezien als een nadeel. Maar het is een voordeel voor een samenleving waarin de zelfbeschikking van individuen en minderheden voorop staat. Daardoor hebben kiezers veel meer mogelijkheden om besluitvorming bij te stellen. Men hoeft maar naar landen als RuslandTurkije en de VS te kijken om het grote gevaar van het democratisch tekort van landen met meerderheidspartijen te begrijpen.

Het maatschappelijke middenveld is onmisbaar
Landen zonder een krachtig middenveld lopen een groter risico om kwetsbaar te zijn voor populistische machtsovernames. Zelforganisaties van alle burgers die opkomen voor hun belangen kunnen een betere waarborg vormen voor een overheid die rekening houdt met het recht op zelfbeschikking door individuen en zelfgekozen gelijkwaardige minderheden.

Naschrift. Het volgende blogbericht gaat over populismepreventie in Europese Unie.



Naschrift. Mediakritiek
Het best bekeken in deze, sterkst gestegen, serie is nummer 80 over de World Press Photo 2014. Dat wordt in aantallen lezers gevolgd door de blognummers 139 over Referendum? Schijnvertoning! (de grootste stijger in deze groep), blogbericht nummer 74 over Valse nichten, nummer 34 over Vijf misverstanden over democratie, nummer 144 over de vraag: Is homo-nieuws geen nieuws?, nummer 4 over Levensgevaarlijke preutsheid, nummer 63 over Mediamissers,  nummer 44 over Mediamanipulatie, nummer 140 over Brexit? Schotland Exit!, en nummer 62 over Geschiedvervalsing. De drie meest recente blogberichten in deze mediakritische serie zijn nummer 183 over de vraag: "Wij worden niet gehoord!": klopt dat wel?, nummer 209 over de vraag: Zijn media handlangers van terroristen? en nummer 210 over de vraag: Zijn media handlangers van populisten? (1).


Naschrift. Nederlandse verkiezingen en de gevolgen ervan
Dit blogbericht past in mijn blogserie over de Nederlandse verkiezingen en de gevolgen ervan. Daarin verschenen eerder de blogberichten 179: Moreel leiderschap: wat is dat?, nummer 180: Referendum? Schijnvertoning! (2), nummer 181: De anti-elite-paradox, nummer 182: 'De kloof' bestaat niet in Nederland, nummer 183: "Wij worden niet gehoord!": klopt dat wel? en nummer 184: CDA-aanval op zelfbeschikking (dit bericht is hiervan het meest gelezen).
Zie voor mijn reactie op de uitslag van de verkiezingen blogbericht 186: Populismegolf gestopt in Nederland (dit bericht is hiervan het meest gelezen), 187: Regeringsvorming in Nederland (1) over het belang van het oeroude poldermodel, 188: Regeringsvorming in Nederland (2) over het divagedrag van kiezers, 189: Regeringsvorming in Nederland (3) over het consumentengedrag van kiezers, 190: Regeringsvorming in Nederland (4) over het links/progressieve misverstand, 191: Regeringsvorming in Nederland (5) over het belang van samenwerkingsstrategieën, 192: Regeringsvorming in Nederland (6) over het belang van het maatschappelijk middenveld, en nummer 199: Regeringsvorming in Nederland (7) over de duur van de kabinetsformatie.