De regeringsvorming in Nederland is nog steeds niet afgerond.
Inmiddels is wel uitgelekt dat overwogen wordt om in de toekomst de
burgemeester te laten kiezen. Dat lijkt heel democratisch maar is dat
zo? Wat zijn de gevolgen voor homo/lesbische minderheden?
De gemeenteraad is in Nederland het hoogste gezag in de gemeente
In
de Nederlandse grondwet is het hoogste gezag in de gemeente de gekozen
raad. Die stelt een vertrouwelijke selectiecommissie samen waarin
meestal alle fractievoorzitters zitten. Dus niet alleen degenen die tot
een meerderheid behoren maar ook de kleinste minderheden in de raad zijn
daarin vertegenwoordigd. Wie democratie niet opvat als de dictatuur van
de meerderheid zal het met mij eens zijn dat dit heel democratisch is.
De commissaris van de koning en de minister van binnenlandse zaken zien
er ook op toe dat dit selectieproces democratisch verloopt. Deze
vertrouwelijke procedure zorgt ervoor dat plaatselijke populistische
gelukszoekers hier weinig te zoeken hebben. En dat bestuurders die
elders hebben laten zien dat zij bekwaam zijn een redelijke kans maken.
Verkiezingen van burgemeesters leiden elders in de wereld vaak tot het
soort kandidaten die eerder op hun mooie uiterlijk en beloftes worden
uitgekozen dan op hun gebleken bekwaamheden als bestuurders.
Voordrachten door de raad worden in de regel door de regering
overgenomen.
Twee kapiteins op één schip: daar komen problemen van
Een
gekozen burgemeester leidt er toe dat er twee kapiteins komen op het
schip van de gemeente. Men kan wel een taakverdeling maken maar het
leidt in alle gevallen tot een inperking van de macht van de
plaatselijke volksvertegenwoordiging. Minder democratisch dus in plaats
van meer. Bovendien ontstaan er altijd problemen over de afbakening van
de bevoegdheden tussen raad en burgemeester. Omdat zij beiden door de
kiezers gekozen zijn, denken ze evenveel recht van spreken te hebben.
Omdat de burgemeester het eens is met zichzelf en de raad meestal
onderling verdeeld is, leidt de gekozen burgemeester tot een sluipende
uitholling van de macht van de volksvertegenwoordiging. Dat is dus
minder democratisch als men vindt dat democratie geen dictatuur van een
meerderheid moet zijn.
Een raad is democratischer dan één persoon
Een
persoon die door een meerderheid van de kiezers gekozen is,
vertegenwoordigt vaak niet de meerderheid van alle stemgerechtigden.
Neem bijvoorbeeld Trump, Erdogan en Poetin. Een gekozen burgemeester
vergroot dus de kans op het kiezen van populistische personen die al
snel in de verleiding komen om zich autocratisch te gaan gedragen. Dat
maakt de kans groter dat die persoon op gespannen voet komt te staan met
de bewakers van de rechtsstaat zoals de rechtsspraak en de media. Ook
dat verschijnsel zien we over de hele wereld. Er is hier dus sprake van
een uitholling van de democratie opgevat als de maatschappelijke
vormgeving van zelfbeschikking van en mensenrechten voor iedereen.
Het poldermodel vraagt om iemand die boven de partijen staat
Net
zoals ons staatshoofd en de commissarissen van de koning is de
burgemeester van belang als iemand die boven de partijen staat. Een
poldermodel met ontelbare politieke partijen en langdurige
besluitvormingsprocessen is gebaat bij een persoon die niet een
toevallige meerderheid vertegenwoordigt maar boven alle partijen staat
waarin zoveel mogelijk mensen zich vertegenwoordigd weten. Er wordt veel
geklaagd over ons oude poldermodel maar zij veronachtzamen de grote
voordelen die het ons gebracht heeft.
Homoseksualiteit als toetssteen
Wie
de vooruitgang ziet die de homo/lesbische bewegingen hebben geboekt,
zal moeten toegeven dat die niet tot stand is gekomen dankzij maar
ondanks populistische autocraten. Die vooruitgang is vooral tot stand
gekomen dankzij de erkenning dat mensenrechten ook homorechten inhouden.
Overal waar populistische leiders zogenaamd democratisch maar in
werkelijkheid autocratisch te werk gaan, is homo/lesbische
gelijkberechtiging afwezig of uiterst kwetsbaar. Openlijk homo/lesbische
bestuurders zijn alleen te vinden in landen met parlementaire
democratie waarin mensenrechten van minderheden gerespecteerd worden.
Nederlandse verkiezingen
Dit blogbericht past in mijn blogserie over de Nederlandse verkiezingen
en de gevolgen ervan. Daarin verschenen eerder de blogberichten 179: Moreel leiderschap: wat is dat?, nummer 180: Referendum? Schijnvertoning! (2), nummer 181: De anti-elite-paradox, nummer 182: 'De kloof' bestaat niet in Nederland, nummer 183: "Wij worden niet gehoord!": klopt dat wel? en nummer 184: CDA-aanval op zelfbeschikking (dit bericht is hiervan het meest gelezen).
Zie voor mijn
reactie op de uitslag van de verkiezingen blogbericht 186: Populismegolf gestopt in Nederland (dit bericht is hiervan het meest gelezen), 187: Regeringsvorming in Nederland (1) over het belang van het oeroude poldermodel, 188: Regeringsvorming in Nederland (2) over het divagedrag van kiezers, 189: Regeringsvorming in Nederland (3) over het consumentengedrag van kiezers, 190: Regeringsvorming in Nederland (4) over het links/progressieve misverstand, 191: Regeringsvorming in Nederland (5) over het belang van samenwerkingsstrategieën, 192: Regeringsvorming in Nederland (6) over het belang van het maatschappelijk middenveld, en nummer 199: Regeringsvorming in Nederland (7) over de duur van de kabinetsformatie.