zaterdag 25 juni 2016

149. Brexit? Referendum exit!

In blogbericht 140 schreef ik: Brexit? Schotland exit! Inmiddels is duidelijk geworden dat een kleine Britse meerderheid heeft gestemd voor uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. De opkomst in Schotland en Noord-Ierland (overwegend voorstanders van de EU) was uiterst laag. Als die opkomst hoog was geweest dan was Groot-Brittannië waarschijnlijk in de EU gebleven. Anders gezegd: veel Schotten en Noord-Ieren hebben om strategische redenen niet gestemd om zo alsnog uit het Verenigd Koninkrijk te kunnen stappen. Brexit lijkt op het eerste gezicht een overwinning voor de Engelse nationalisten maar zal mogelijk eindigen in hun nederlaag. Wat leert ons dit over het nut en onnut van het referendum? En wat zijn de gevolgen voor de homo/lesbische en humanistische Britten?

Waarom is het referendum een ongericht projectiel?
In blogbericht 139 schreef ik: Referendum? Schijnvertoning! Door strategisch thuis te blijven, hoopten Nederlandse voorstanders van het associatieverdrag van de EU met Oekraïne de opkomst onder de 30% te houden waardoor het referendum ongeldig zou worden. Dat lukte net niet. Daardoor ontstond de toestand dat een kleine groep van 20% tegenstanders geholpen door een nog kleinere groep van 10% voorstanders die wel gingen stemmen de rest van de bevolking kon gijzelen als ware zij een meerderheid. Nu het strategisch wegblijven van de stembus ook in Groot-Brittannië is toegepast, roept dat de vraag op hoe betrouwbaar een referendum is als het niet de werkelijke verhoudingen weergeeft.

Daar komt bij dat een referendum gekaapt kan worden waardoor de stemming niet meer gaat over het onderwerp waarover het lijkt te gaan. Eerdere referenda in Nederland over de Europese grondwet en het associatieverdrag met Oekraïne werden verkapte stemmingen voor of tegen de EU. En verkapte stemmingen voor of tegen de zittende Nederlandse regering. Dit Britse referendum werd gekaapt door tegenstanders van migratie. Dieptepunt was de affiche met een stroom vluchtelingen uit het Midden-Oosten terwijl het verlaten van de EU daar niets aan zal veranderen want Groot-Brittannië hoort nu al niet tot het Schengen-gebied en die stromen vluchtelingen zullen niet minder worden als de Britten uit de EU verdwijnen. Het was dus misbruik of zelfs aanwakkeren van vreemdelingenhaat.

Britse tegenstanders van de EU verklaarden deze stemming tot een onafhankelijkheidsdag van Groot-Brittannië. De ironie van de geschiedenis is dat deze uitslag na het vertrek van Schotland en (delen van) Noord-Ierland wel eens het einde van een Groot- en het begin van een Klein-Brittannië kan gaan worden. Zij verwezen herhaaldelijk naar Noorwegen en Zwitserland die dankzij hun associaties met de EU wel de voordelen en niet de nadelen van een EU-lidmaatschap zouden hebben. Maar zij vergaten er bij te vertellen dat Noorwegen en Zwitserland nu EU-beslissingen moeten volgen waarover zij helemaal niet hebben kunnen meebeslissen. Het vertrek uit de EU betekent dus niet meer maar minder Britse macht. Dat was dus weer een voorbeeld van volksverlakkerij.

Gevolgen voor homo/lesbische en humanistische Britten
Britse tegenstanders van de EU riepen ook regelmatig dat zij af willen van uitspraken van Europese rechters. Wat de homo/lesbische en andere mensenrechten betreft is dat ook onkunde of volksverlakkerij want de mensenrechtenverdragen zijn geen aangelegenheid van de EU maar van de Raad van Europa. Het vertrek van de Britse Europarlementariërs is wel een aderlating voor de homo/lesbische en humanistische bewegingen in de EU omdat die vaak op de steun van uitstekende Britse Europarlementariërs konden rekenen.

Homo/lesbische en humanistische Britten hebben buiten de EU wel meer te lijden van de Britse gewoonte om democratie op te vatten als de dictatuur van de meerderheid: 'the winner takes all'. Door het Angelsaksische districtenstelsel kan dat er toe leiden dat verspreid wonende minderheden worden achtergesteld. De EU waakt juist over de rechten van minderheden. Wonend in Friesland kan ik daar over meepraten. Zelfs in het veel verdraagzamer Nederland (vergeleken met Engeland) worden de rechten van minderheden wel eens verwaarloosd. Nog een reden om waakzaam te zijn tegen de neiging om een zwart/wit-referendum als het toppunt van democratie te zien: het versterkt de polarisatie en de neiging om democratie als dictatuur van een meerderheid op te vatten. Het grote voordeel van een parlementaire democratie is dat men al polderend tot een compromis komt dat meer recht doet aan zoveel mogelijk mensen om zelf zin en vorm te geven aan het eigen leven zolang men de mensenrechten van anderen respecteert. Samenvattend: Brexit is voor homo/lesbisch en humanistische Britten geen feestdag!


Zie voor het vervolg: Nexit? Fryslânexit!


Naschrift: The Guardian plaatst op 25 juni 2016 een artikel over een dorp in Wales waarin de EU op grote schaal geïnvesteerd heeft en dat desondanks voor Brexit heeft gestemd omdat men niet naar de feiten heeft gekeken maar men zich bang heeft laten maken door de 'factfree' spookverhalen de meeste Britse media. Op 3 november 2016 beslist de Britse Hoge Raad dat de volksvertegenwoordiging zich over de Brexit moet uitspreken. Op 23 juni 2018 werd bekend dat de Brexit nu al meer kost dan het oplevert.

Mijn memoires "Humanisme als zelfbeschikking, levensherinneringen van een homohumanist" zijn november 2016 uitgegeven bij de Papieren Tijger Breda.